Stand van zaken projecten Klimaat
Het klimaat
verandert. In Nederland nemen we onze verantwoordelijkheid om
klimaatverandering zoveel als mogelijk tegen te gaan en zo ons land leefbaar te
houden voor de toekomstige generaties. Een ambitieus klimaatbeleid biedt naast
milieuwinst ook kansen voor onze economie, onze welvaart en ons duurzame
verdienvermogen.
Graag informeren wij u middels dit artikel over de stand van zaken gerelateerd aan het klimaat.
De Nederlandse
overheid wil klimaatverandering tegengaan en stelt daarom het doel dat
Nederland in 2030 de CO2 productie met 49% reduceert en in 2050 met 95% t.o.v.
1990. Om deze doelstelling te realiseren, heeft het kabinet de Klimaatwet in
mei 2019 vastgesteld. Deze wet verankert de wijze waarop het Nederlandse
klimaatbeleid invulling geeft aan de Overeenkomst van Parijs.
Het Klimaatakkoord,
dat momenteel door veel partijen onderschreven wordt, staat een nadere
uitwerking van de Klimaatwet voor. De VNG is één van deze partijen en heeft
haar leden in juli jl. geïnformeerd over de betekenis van het Klimaatakkoord
voor gemeenten (zie bijlage). Op de VNG bestuurdersdag van 29 november 2019 is
het klimaatakkoord onderdeel van een stemmingsronde.
In het formatieakkoord van de gemeente Bergen heeft u duurzaamheidsdoelstellingen
geformuleerd op het gebied van de energietransitie, circulaire economie,
ruimtelijke adaptatie, duurzame mobiliteit en duurzame bedrijfsvoering. Aan al deze onderwerpen wordt projectmatig
gewerkt in BUCH verband. Dit doen wij in nauwe samenwerking met de
omgevingsvisie en -plannen zodat de nieuwe ontwikkelingen op het gebied van
klimaat gefaciliteerd, gestimuleerd maar zeker ook worden gereguleerd.
Energietransitie
Woningen in de
gemeente Bergen stoten jaarlijks 65 kiloton CO2 uit (bron: HVC energiemonitor
2017). Dit is het grootste aandeel van de in totaal 160 kiloton CO2 wat is
uitgestoten in de gemeente. Daarnaast heeft minister Wiebes
van Economische Zaken en Klimaat in 2018 besloten om de gaswinning in Groningen
versneld af te bouwen. Dit vergroot de urgentie om het gebruik van aardgas in
de gebouwde omgeving verder terug te dringen.Vast staat dat gemeenten de regie krijgen op de
uitfasering van aardgas in de gebouwde omgeving. Deze uitfasering dient uiterlijk
in 2050 te zijn voltooid. Gemeentes hebben dus de verantwoordelijkheid om een
Regionale EnergieStrategie (RES) en een TransitieVisie Warmte (TVW) te
realiseren.
De voorbereidingen voor de Regionale Energie Strategie (RES)
zijn in volle gang. Onlangs heeft u de startnotitie RES ontvangen en is er een
presentatie geweest op de raadsavond. U wordt samen met de inwoners/ondernemers
komende tijd nadrukkelijk betrokken bij de totstandkoming van het eerste
‘voorstel’. In november 2019 wordt u als gemeenteraad uitgenodigd voor een
vervolgbijeenkomst. In januari 2020 vindt de participatie op lokaal niveau
plaats, waarvan u op de hoogte wordt gesteld. In mei 2020 krijgt u de ruimte
voor een reactie op het concept-RES via het inbrengen van ‘wensen en
bedenkingen’ tijdens een raadsoverleg.
Naast duurzaam opwekken is het besparen van energie
belangrijk om de energietransitie succesvol te doorlopen. In september bent u
geïnformeerd over de wijkgerichte energiebesparingsaanpak die nu gestart is.
Het doel is om zoveel mogelijk inwoners besparingsmaatregelen zoals isolatie en
zonnepanelen te laten nemen die zich op relatief korte termijn terugverdienen.
Kenmerkend van dit type maatregelen is dat ze altijd verstandig zijn, ongeacht
welke duurzame warmtebron in de toekomst voor warmte zal zorgen. De resultaten
van dit project worden aan de gemeenteraad teruggekoppeld in de eerste helft
van 2020.
Een derde project is het opstellen van de Transitie Visie
Warmte (TVW; oftewel welke duurzame vorm van
verwarmen, bijvoorbeeld warmtenet of warmtepomp, leent zich het beste voor
welke wijk). Dit is een vervolg op de Warmte Transitie Atlas die eerder dit
jaar is gepresenteerd. De eerste voorbereidingen voor de TVW zijn gestart. De
samenleving wordt hier nauw bij betrokken. U, als gemeenteraad, neemt uiteindelijk
het besluit over de TVW, naar verwachting in het derde kwartaal van 2020. In
het eerste kwartaal 2020 stellen wij u graag op de hoogte van de eerste
resultaten via een raadsbijenkomst.
Duurzame mobiliteit
In de gemeente Bergen wordt jaarlijks 40kton CO2 uitgestoten door
verkeer en vervoer. Dit is het
op één na grootste aandeel van de in totaal 160 kiloton CO2, alleen woningen
stoten meer uit (bron: energiemonitor HVC 2017).
Een belangrijke pijler in het klimaatakkoord
is de “Nationale agenda laadinfrastructuur”. Naar verwachting zijn er in 2025
in heel Nederland zo’n 1,8 miljoen openbare
laadpalen nodig. In de gemeente Bergen staan op dit moment 34 laadpalen. De
prognose is dat er 157 openbare laadpalen
nodig zijn in 2025. Er is in de gemeente al een duidelijke toename te zien in
het aantal aanvragen voor openbare laadinfrastructuur. Momenteel faciliteert de
gemeente haar inwoners en ondernemers in deze behoefte. Dit gebeurt vanuit haar
zorg voor de publieke ruimte en haar verantwoordelijkheid voor waar
laadinfrastructuur wordt gerealiseerd, wie de realisatie en exploitatie
uitvoert, en onder welke voorwaarden dit mag gebeuren. Om de komende jaren een
goed groeiproces te doorlopen, wordt er momenteel gewerkt aan een beleidsvisie
Elektrisch Vervoer en Laadinfrastructuur. Daarnaast wordt er een
Fietsbeleidsplan voorbereid in samenwerking met de regio waarin onder andere
snelfietsroutes worden geadresseerd.
Circulaire Economie
In het landelijke programma ‘Nederland Circulair 2050’ heeft
het kabinet doelstellingen geformuleerd om zo snel mogelijk naar een volledig
circulaire economie te gaan. Nederland wil minder afhankelijk worden van steeds
schaarser wordende nieuwe grondstoffen. Dit kan door zoveel mogelijk grondstoffen
lokaal te benutten en te behouden. Hergebruik van grondstoffen levert daarnaast
een CO2 besparing op; het delven van nieuwe grondstoffen leidt tot aanzienlijk
meer CO2 uitstoot dan hergebruik.
De Rijksoverheid stimuleert de circulaire economie door aan
te sturen op de volgende drie ontwikkelingen 1) hergebruik van bestaande
grondstoffen en producten, 2) herontwerp: het circulair of modulair ontwerpen
van producten zodat de grondstoffen opnieuw te gebruiken zijn aan het einde van
de levensduur van een product; 3) nieuwe businessmodellen die zich richten op
reparatie, uitlenen, een service in plaats van een product verkopen met een
beperkte levensduur.
Het eerste doel van de Rijksoverheid is 50% minder verbruik
van primaire grondstoffen (mineraal, fossiel en metalen) in 2030. Het
grondstoffenplan van de gemeente Bergen draagt bij aan deze opgave en heeft als
doel om de hoeveelheid restafval van 232kg per inwoner per jaar naar 30 kg per
inwoner te brengen in 2025. Dit beleidsplan is vergevorderd in de gemeente
Bergen, u bent hiervan op de hoogte gesteld tijdens raadsinformatieavonden.
Een andere ontwikkeling is het Circulair Centrum. De BUCH
gemeenten hebben een prijsvraag van het ministerie van I&W gewonnen om hier
een impuls aan te geven. In een Circulair Centrum wordt invulling gegeven aan
een samenwerking tussen milieustraten, kringloopwinkels, atelier, sociale
werkgelegenheid en leent de locatie zich voor educatiedoeleinden en workshops
rondom de transitie van afval naar grondstoffen.
Ruimtelijke
Klimaatadaptatie
Het klimaat in Nederland verandert. Het KNMI verwacht hogere
temperaturen, nattere winters, hevigere regenbuien en kans op drogere zomers.
Dit heeft gevolgen voor de stedelijke omgeving, bijvoorbeeld door meer
wateroverlast, grondwaterproblemen en hittestress. Het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA)
en de Nationale Adaptatie Strategie (NAS) vormen instrumenten om Nederland de
komende jaren klimaatbestendiger in te richten. Het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie stelt dat
iedere gemeente eind 2020 een beleid Ruimtelijke Adaptatie en een
uitvoeringsprogramma heeft vastgesteld.
Het
‘samenwerkingsverband Waterketen, Noord-Kennemerland-Noord’ werkt aan het
beleid en het uitvoeringsprogramma om de openbare ruimte anders in te richten
(de ruimtelijke adaptatie). Dit betreft de BUCH + HAL gemeenten, HHNK en PWN.
Er is een projectgroep klimaatadaptatie opgezet, waarin de BUCH gemeenten
vertegenwoordigd zijn.
De opgaven en maatregelen worden momenteel in beeld gebracht met behulp
van stresstesten. Vervolgens worden
gesprekken (‘risicodialogen’) met betrokkenen gevoerd. Eind 2019/ begin 2020
wordt
het gesprek gevoerd met het college B&W en u als gemeenteraad. De vraag is
dan: tot welk niveau en tegen welke kosten gaan we inspanning leveren om
hinder/overlast/schade te voorkomen, bijvoorbeeld in kelders, souterrains,
begane grond, aan groen, op straat? Wat vinden we onaanvaardbaar, onwenselijk,
acceptabel? Deze stap is nodig om de doelstellingen en de strategie te
formuleren.
Het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie leidt tot een uitvoeringsprogramma
in 2020. Het uitgangspunt is om hierin een aantal kansrijke projecten in de
openbare ruimte op te nemen, waarbij werkzaamheden gecombineerd kunnen worden
(werk-met-werk maken). De uitvoeringsprogramma’s van energietransitie,
klimaatadaptatie en riolering worden slim samengesteld.
Duurzame Bedrijfsvoering
De gemeente doet er
goed aan om zelf het goede voorbeeld geven zodat inwoners en ondernemers
overtuigd zijn van het belang en de haalbaarheid van de ambities van de
overheid. Hiertoe is het programma duurzame bedrijfsvoering opgericht. Dit
omvat een aantal thema’s. In het programma wordt een
duurzaamheidsambitie opgesteld voor gemeentelijke gebouwen en complexen en de
interne afvalinzameling en –scheiding wordt verbeterd. Ook het verduurzamen van
het wagenpark en het door ontwikkelen van duurzaam inkopen maakt hier onderdeel
van uit. Hieronder een toelichting.
Aan de interne
mobiliteit wordt ook aandacht besteed. Hieronder wordt verstaan het
woonwerk verkeer van de medewerkers, de dienstreizen tijdens werkuren en het
gebruik van gemeentelijke of eigen voertuigen voor het werk. Met dit vele
gereis gaat CO2 uitstoot gepaard en dat moet minder.
Verder is een rode draad in het programma het bewust worden van duurzaamheid. Iedereen
die werkt voor de Werkorganisatie zal zijn steentje bij kunnen/moeten dragen
aan een schonere wereld en het zijn van een goed voorbeeld. Om te kunnen
verduurzamen moet je weten wat het concreet kan inhouden. Het delen van
ervaringen, onderzoeksgegevens en behaalde resultaten creëert een bepaalde
bewustwording. Doel is om op verschillende manieren te vertellen en laten zien
wat er in de Werkorganisatie BUCH allemaal gebeurt op het gebied van
duurzaamheid.
Een duurzaam wagenpark
is een toekomstbestendig wagenpark. Minder uitstoot van CO2 en well-to-wheel (bron-eindgebruiker)
is het doel. Op dit moment wordt er een notitie geschreven en een advies
opgesteld. Op basis van deze notitie wordt er een ambitie geformuleerd.
Voor de ambitie voor het verduurzamen
van gemeentelijke gebouwen en complexen worden er nu diverse zaken
onderzocht, maar ook al praktisch uitgevoerd. Op basis van deze ontwikkelingen
wordt een duidelijker beeld verkregen van de huidige situatie en doelen om
naartoe te werken. Ook samenwerkingen met bijvoorbeeld stichtingen en
initiatieven vanuit de maatschappij worden hierbij beoordeeld. De
afvalinzameling en verwerking van afval in de gemeentehuizen en dependances
heeft een vlucht genomen. De puntjes worden op de i gezet en aan de stimulering
en bewustwording van de medewerkers wordt gewerkt.
Het door ontwikkelen
van duurzaam inkopen is ook een belangrijk thema binnen het programma.
Inkopen vormt een soort ruggengraat in de organisatie. Bijna elke team of
afdeling heeft er mee te maken. Bovendien koopt de Werkorganisatie voor
tientallen miljoenen aan diensten en materialen in. Verduurzamen is hier dus
zeer relevant.
De Gemeente Bergen heeft eind 2016 het Manifest Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI)
ondertekent. Eind 2017 is het manifest MVI namens de gehele Werkorganisatie
BUCH ondertekend. MVI is voor de gemeente dé manier om te laten zien dat zij de
klimaat en milieu uitdagingen serieus aanpakt. Dat gebeurt door eisen te
stellen aan de milieu impact van wat er ingekocht wordt. De scope hierbij is
breed, van potloden tot woonwijken. Op dit moment wordt aan borging, kennis
deling en communicatie van goede voorbeelden gewerkt binnen de BUCH gemeenten.
Daarnaast is de werkorganisatie bij nationale initiatieven geïnitieerd door de
Rijksoverheid en regionale initiatieven van de MRA om circulair in te kopen.
Meer
informatie
Op 27 november 2019 is er een BUCH raadsinformatieavond waar
het thema klimaat op de agenda staat. Daarnaast krijgt u binnenkort een
uitnodiging voor een aantal werkbezoeken aan interessante projecten die
aansluiten bij de thema’s in deze brief. U kunt zich dan verder verdiepen in de
verschillende onderwerpen.