In de afgelopen periode heeft uw raad ongetwijfeld de berichten in de media over de gevolgen van de toeslagenaffaire nauwgezet gevolgd.
Ons college vindt het, net zoals de colleges van de overige BUCH gemeenten, belangrijk om uw raad te informeren over de wijze waarop wij binnen de vier BUCH gemeenten met gedupeerden in de toeslagenaffaire zijn omgegaan.
Ook willen we aandacht geven aan wat we aan hulp en ondersteuning bieden om te voorkomen dat dergelijke situaties zich in de toekomst opnieuw kunnen voordoen, zowel wat betreft het voorkomen van schulden, als ook het voorkomen van uithuisplaatsingen.
Wij brengen u hierbij op de hoogte van de inspanningen en resultaten die de BUCH gemeenten hebben gepleegd voor het oplossen van de gevolgen van schuld door toeslagen én informeren u over de brede actuele ontwikkelingen in onze gemeente voor ondersteuning bij schulden, als ook over ontwikkelingen op het gebied van de jeugdhulp om dergelijke scenario’s in de toekomst te voorkomen.
Context van de media aandacht aangaande gevolgen toeslagen affaire
Zoals u vast heeft gelezen, zijn de 1115 uithuisgeplaatste kinderen die in de media genoemd worden een optelsom van de uithuisplaatsingen in de toeslagenaffaire sinds 2015. Ze komen niet alle 1115 uit onze regio.
Wij weten (om privacy redenen) in onze regio niet van jeugdigen die jeugdhulp met verblijf ontvangen of van de jeugdigen die jeugdzorg plus ontvangen met welke reden zij deze zorg ontvangen. We weten niet of uithuisgeplaatste jeugdigen in onze regio door de toeslagen affaire uithuisgeplaatst zijn.
Ook hebt u waarschijnlijk gelezen dat van de 1115 uithuisgeplaatste kinderen een groot deel geen gebruik meer maakt van een jeugdhulptraject met verblijf. Het CBS gaf aan dat er in december 2020 nog 420 ‘lopende uithuisplaatsingen’ waren bij gezinnen die slachtoffer zijn van de toeslagenaffaire. Ook van deze 420 weten we niet in welke regio zij hulp ontvangen, of de hulp een open of gesloten karakter heeft en of dat in onze regio is.
Tot slot is u dan waarschijnlijk ook bekend, dat jeugdigen die uithuisgeplaatst zijn in gezinnen die slachtoffer zijn in de toeslagenaffaire, dat niet zijn vanwege de financiële situatie, maar vanwege de gevolgen die dit heeft gehad op de opvoedings- en opgroeisituatie van deze jeugdigen. Voorwaarde bij een besluit over weer thuis of in netwerk kunnen opgroeien en ontwikkelen is in lijn met de voorgaande opmerkingen dan ook niet dat het financiële probleem is opgelost, maar dat de jeugdige veilig kan opgroeien en zich kan ontwikkelen in het gezin van herkomst of eigen netwerk. Het opgelost hebben van financiële problemen betekent niet automatisch dat aan deze voorwaarde ook voldaan is.
Belangrijke ontwikkelingen binnen de BUCH gemeenten in relatie tot impact van de toeslagenaffaire
We hebben gerichte inspanningen verricht en we plegen binnen de BUCH gemeenten nog steeds inspanningen op het gebied van (preventieve) hulp bij schulden. Daarbij zetten we ons in voor belangrijke ontwikkelingen op het gebied van het voorkomen van uithuisplaatsingen. Dit gaat bijdragen aan het voorkomen van dergelijke situaties in de toekomst.
(Preventieve) hulp bij schulden
Onze regio heeft allereerst de ‘hersteloperatie’ ondersteund bij het oplossen van de financiële problemen van gedupeerden in de vier gemeenten. Zie hiervoor het eindrapport hersteloperatie toeslag-affaire BUCH gemeenten en de raadsinformatie van november 2021.
In 2021 hebben we binnen de BUCH gemeenten gegevens opgevraagd van inwoners met schulden door de toeslagen. We hebben actief 65 mensen benaderd. Veelal gaven benaderden aan geen problemen te ervaren en de inspanning te waarderen. Enkelen zijn op gesprek geweest en onder hen is er één verwezen naar een traject maatschappelijk werk bij MEE&DeWering. In augustus 2021 hebben de BUCH gemeenten besloten om de vorderingen van ouders en toeslagpartner, die gedupeerd zijn door de problemen rondom de kinderopvangtoeslag, kwijt te schelden. In november 2021 zijn de raden via een raadsinformatie op de hoogte gebracht van de resultaten in een eindrapport hersteloperatie toeslag-affaire BUCH gemeenten.
Binnen de BUCH gemeenten zijn we eind 2021 gestart met de uitvoering van de vroegsignalering van schulden. In dit werkproces melden woningbouwverenigingen, energieleveranciers, zorgverzekeraars en PWN mensen met beginnende schulden aan bij de gemeente. De consulenten zoeken contact met de inwoner. Dit kan door het versturen van een brief of email, door te bellen of door op huisbezoek te gaan. In deze contactpoging motiveren we de inwoner om ons hulpaanbod te accepteren en het gesprek met ons aan te gaan. Tijdens het gesprek brengen we de financiële situatie van de inwoner in kaart en zoeken we samen naar een oplossing. Wanneer het een enkelvoudige schuld is helpen wij met het treffen van een betalingsregeling. Als de hulpvraag complexer is verwijzen we door naar de specialistische hulp van MEE&De Wering, Socius of Sociaal.nl. Met dit werkproces willen we mensen in een vroeg stadium, voordat problematische schulden ontstaan, ondersteuning bieden bij hun financiële situatie. Voor vragen kan men contact opnemen met ikbenervroegbij@debuch.nl.
Voorkomen van uithuisplaatsingen
Het is onduidelijk of zich onder de uithuisgeplaatste jeugdigen in onze regio, al dan niet in de jeugdzorg plus, gedupeerden van de toeslagen affaire bevinden, omdat reden voor uithuisplaatsing altijd een onveilige opvoed- en opgroeisituatie is. We weten niet of deze ontstaan is ten gevolge van een schuld door toeslagen.
We zijn in de regio al langere tijd actief bezig met zorgaanbieders om voor álle jeugdigen mogelijk te maken dat ze zo thuis als mogelijk opgroeien en ontwikkelen.
Zoals uw raad bekend is, zetten we ons in de regio al langere tijd in voor de ontwikkelingen zoals verwoord in het Overkoepelend Kader Jeugd, de Regionale Visie op Ambulante Jeugdhulp en de Verwervingsstrategie Jeugdhulp Plus, namelijk:
- Hulp vindt zo mogelijk ambulant plaatst en als dat niet mogelijk is dan is een traject met verblijf een tijdelijke interventie met perspectief op terugkeer naar huis, netwerk, pleegzorg.
- Een onontkoombaar 24 uurs- traject is zo intensief als nodig met een open karakter én
- Een 24-uurs traject kent zo min mogelijk, bij voorkeur geen, doorplaatsingen, omdat we hulp naar de cliënt toebrengen.
- Alléén die doelgroep die geslotenheid nodig heeft vanuit de zorgbehoefte van de cliënt kent nog een tijdelijke geslotenheid als onderdeel van de behandeling. (slachtoffer loverboy problematiek bijvoorbeeld)
Het evaluatieverslag van Horizon dat binnenkort wordt besproken geeft een uitgebreider inzicht in de huidige stand van zaken met betrekking tot de ontwikkelingen in de jeugdzorg plus in onze regio.
Gegevens over het aantal kinderen dat de afgelopen vier jaar per gemeente binnen de BUCH uithuisgeplaatst is in jeugdhulp met verblijf en jeugdzorg plus, vindt u in de bijgevoegde bijlage: jeugdhulp per zorgcategorie.
Bijlage: