De gemeenten die zijn aangesloten bij het Regionaal Archief Alkmaar, hebben besloten een regionaal vervolgonderzoek naar geroofd Joods vastgoed uit te laten voeren. Het onderzoek moet vooral licht werpen op de vraag hoe gemeenten zich na de oorlog opstelden in het proces van rechtsherstel.
Uw raad heeft in 2020 een motie aangenomen (motie 5 vrmd 2020-06-25) met de vraag te onderzoeken of er nog zaken zijn waar geen rechtsherstel plaatsgevonden heeft. Ons college heeft door het Regionaal Archief Alkmaar hierop een verkennend onderzoek laten uitvoeren.
Het verkennend onderzoek in 2020 was een kadastraal onderzoek aan de hand van zogenoemde Verkaufsbücher. Er zijn 14 panden aangetroffen waarvoor in alle gevallen rechtsherstel heeft plaatsgevonden. Dit is door ons college aan uw raad gecommuniceerd.
Alkmaar liet eenzelfde verkennend onderzoek uitvoeren. In Alkmaar werd vastgesteld dat het onderzoek naar de Verkaufsbücher vermoedelijk niet al het geroofd Joods vastgoed in beeld brengt. Bovendien gaf het onderzoek geen antwoord op een andere vraag die in de media gesteld was: op welke wijze was de gemeente destijds zelf betrokken? Uit onderzoek in andere gemeenten was naar voren gekomen, dat sommige gemeenten actief betrokken waren geweest bij transacties van geroofd Joods vastgoed, ze werkten soms rechtsherstel tegen of legden onredelijke gemeentelijke heffingen op.
De gemeente Alkmaar nam hierop het besluit om een vervolgonderzoek uit te laten voeren. Andere gemeenten in de regio sloten zich hier bij aan; zo ook de gemeente Bergen. Het vervolgonderzoek wordt door de Radboud Universiteit uitgevoerd, onder begeleiding van het Regionaal Archief. Het bovenlokale karakter ervan zorgt voor een grote betrouwbaarheid van de onderzoeksresultaten. Het eindresultaat zal echter nog steeds geen 100% zekerheid geven op individuele gevallen. De uitkomst van het onderzoek zal mogelijk wel leiden tot de noodzaak van politieke afwegingen om te komen tot rechtsherstel in welke vorm dan ook.