De gemeente Bergen wil de wijze waarin zij omgaat met grondstoffen naar een nieuw plan tillen. Dit doen wij vanuit bewustzijn van schaarste en impact op milieu, maar ook omdat het verbranden van afval zwaarder belast wordt. In augustus en september hebben wij twee momenten gehad waarmee we met u spraken over deze uitdaging. Dit bericht bevat een verslag van deze momenten, en een samenvatting van de input die wij van u hebben opgehaald. Indien u van mening bent dat de informatie niet klopt of onvolledig is, of wilt u de informatie aanvullen, dan nodigen wij u van harte uit deze feedback met ons te delen via grondstoffen@debuch.nl.
Technische avond
Op 27 augustus hebben we technische avond georganiseerd in De Blinkerd. De avond viel uiteen in twee onderdelen:
- Evaluatierapport IPR-Normag aangaande de dienstverleningsovereenkomst Bergen met de HVC
- Beleid grondstoffen – waar staat Bergen en waar wilt u het over hebben tijdens de expertsessie (17 september)
Sinds 2012 verzorgt de HVC de afvalinzameling in de gemeente Bergen. De samenwerking tussen opdrachtgever en opdrachtnemer over deze periode is onderwerp van onderzoek geweest. De bevindingen zijn opgetekend in een evaluatierapport. De heer Boels van IPR Normag verzorgde het eerste deel van de avond een toelichting. Hij ging in op de consequenties van de nieuwe structuur met een eigen uitvoeringsorganisatie BUCH op de bestaande structuur van de DVO met HVC. Verder gaf hij een toelichting op het onderzoek dat zij hadden gedaan met betrekking tot de marktconformiteit van de huidige DVO.
Het tweede deel van de avond stond in het teken van nieuw beleid. Er is lang geen nieuw beleid vastgesteld in Bergen, terwijl er wel degelijk uitdagingen liggen op het gebied van afval. Binnen de VNG hebben gemeenten met elkaar een doelstelling afgesproken van maximaal 30 kg per inwoner per jaar vanaf 2025.
In 2019 werd in Bergen 199kg fijn restafval en 31kg grof restafval ingezameld. Het fijne restafval bestaat voornamelijk uit recyclebare afvalstromen. Er zitten met name heel veel etensresten in de grijze restafval container.
Bergen staat met deze hoeveelheden op de 280ste plek van 348 gemeenten. Er is veel ruimte voor verbetering, en gemeenten die vergelijkbaar zijn met Bergen geven ons het goede voorbeeld. Horst aan de Maas zit bijvoorbeeld reeds op 34,3kg zit.
U gaf ons deze avond de volgende feedback
- U staat achter de landelijke doelstelling en herkende de noodzaak voor nieuw beleid om een trendbreuk te organiseren om te komen tot een veel betere afvalscheiding
- U vroeg ons om aandacht te hebben voor de diverse kernen en de mogelijkheden en gevoeligheden die in de diverse kernen leven, zowel qua inwoners als qua infrastructuur.
- U gaf aan dat het toerisme een speciale rol heeft in Bergen. De toeristen zorgen voor extra afval zowel in de openbare ruimte (snacken en recreëren) als in het huishoudelijk afval bij de huur van vakantiewoningen.
- U herkende de effectiviteit van financiële en serviceprikkels, en daagde ons uit niet te denken over een betaalstructuur maar over een beloonstructuur
- U vond het belangrijk dat we samen met de inwoners het grondstoffenplan vormgeven.
Expertsessie
Op 17 september waren we opnieuw in De Blinkerd, met een sessie waarin een aantal externe experts aanschoven om een korte toelichting te geven op een aantal onderwerpen en uw vragen over deze onderwerpen te beantwoorden. Wij hadden tijdens de technische avond aan u gevraagd welke onderwerpen u graag behandeld wilde hebben, en op basis van uw antwoorden hebben we de avond verder vormgegevens.
Bron en Nascheiding:
Jetse Oosterbaan van HVC kwam een toelichting geven op de discussie bron en nascheiding. In de media horen we regelmatig elkaar tegensprekende berichten over dit onderwerp, en HVC is bij uitstek een partij die hierover een duidelijke uitspraak kan doen, omdat zij beide vormen aanbieden aan hun gemeenten.
Jetse lichtte toe dat alleen de afvalstroom Plastic, blik en drinkpakken in aanmerking komt voor nascheiding, en dat papier, gft en textiel alleen gerecycled kunnen worden als ze brongescheiden worden ingezameld. Het plastic kan ook heel goed worden brongescheiden, maar in locaties waar er problemen ontstaan met beperkte ruimte is nascheiding een goede aanvulling.
HVC adviseert gemeenten dan ook om een combinatie van bron- en nascheiding in te voeren. Bronscheiding waar het kan (laagbouw) en nascheiding waar afvalscheiding lastig is (hoogbouw)
Uw vragen gingen onder andere over de stand van de techniek en de kwaliteit van het nagescheiden materiaal. Jetse lichtte toe dat de techniek in ontwikkeling is en dat HVC deze ontwikkelingen op de voet volgt. Op dit moment is de afvalscheiding in gemeenten die aan bronscheiding doen hoger dan in gemeenten die aan nascheiding doen. Dit heeft onder meer te maken met het psychologische effect dat uitgaat van bronscheiding van plastic. Inwoners beseffen beter hoe weinig restafval ze nog hebben. Daarnaast gaf hij aan dat het brongescheiden materiaal schoner is, en hierdoor beter opnieuw gebruikt kan worden in de levensmiddelen industrie. Het nagescheiden materiaal is besmet doordat het samen met etensresten en poepluiers is ingezameld. Hierdoor heeft dit materiaal een lagere opbrengst en wordt het met name ingezet in de industrie.
Maatwerk
Melvin Wals van de BUCH lichtte toe
op welke manier de BUCH gebruik maakt van de specifieke kennis van het eigen
gebied, en maatwerkoplossingen toepast daar waar ‘one size fits all’ niet
werkt. Hij ging nader in op eigen signatuur van de diverse kernen in Bergen.
Dit kwam met name tot uiting tijdens de enquête die in 2018 onder inwoners is
gehouden over afvalscheiding. Het draagvlak voor bepaalde maatregelen is groter
in de ene kern dan in de andere. Melvin ging verder ook in op kaders die de
gemeentelijke infrastructuur aan de inzameling stelt (er is niet altijd een
verzamelplek mogelijk vanwege kabels en leidingen) en wat wel mogelijk is, is
niet altijd wijs. Hij gaf aan dat we bij het opstellen van het grondstoffenplan
rekening houden met de leeftijdsopbouw van de inwoners en het toeristische karakter
van de gemeente. Waarbij we met name in het kader van een schone stad ook
nadrukkelijk de aansluiting zoeken met belanghebbende, zoals de ondernemers in
het gebied.
U gaf ons mee dat u de flexibiliteit van de aanpak waardeerde maar vroeg ons ook oog te hebben voor de capaciteit. U benadrukte de noodzaak van het tijdig ledigen van verzamelcontainers en vroeg naar de mogelijkheden van afvalscheiding van GFT bij de hoogbouw. Melvin lichtte toe dat er inzamelmiddelen zijn en ook hulpmiddelen voor in huis. Qua communicatie gaf u ons de tip om inwoners alert te maken dat het spreiden van het aanbieden van afval bij de verzamelcontainers (niet alleen op zaterdag) kan helpen om overlast te verminderen.
Tariefprikkel
Peter Mom (Gemeente Lingewaard) en Sjaak Dreuning (zelfstandig adviseur) gaven een toelichting op het effect van een tariefprikkel op afvalscheiding.
Peter lichtte toe dat in de gemeente Lingewaard inmiddels diverse stappen zijn gezet om het restafval terug te dringen. Hij gaf aan dat de gemeente Lingewaard de laatste wijzigingen had begeleid door een gezamenlijke aanpak, waarbij input is gevraagd aan experts, inzamelaars, verwerkers, raadsleden en inwoners. Ondanks dat er zowel een verhoging van het diftar tarief is doorgevoerd als een verlaging van de inzamelfrequentie was door het aanvullende maatwerk in de gemeente de weerstand niet zeer groot.
Sjaak lichtte de algemene situatie in Nederland toe en liet zien dat in gemeenten met een tariefprikkel gemiddeld zo’n 100 kilogram restafval minder per inwoner per jaar werd ingezameld zonder tariefprikkel.
U vroeg naar het gemiddelde prijspeil in de gemeente Lingewaard. Peter gaf aan dat het vastrecht gemiddeld op 145,- euro per persoon ligt, en de prijs van een lediging op 8,- per keer.
Vervolg
Zoals eerder met u besproken gaat de werkgroep van het grondstoffenplan in eerste instantie aan de slag met de WAT vraag. Samen met de inwoners gaan we op zoek naar het optimum voor de gemeente Bergen binnen de gegeven kaders. Deze participatiesessies worden momenteel samen met beide wethouders vormgegeven.
Ook hiervan zullen we u natuurlijk op de hoogte houden.