Het klimaat verandert. In Nederland willen we klimaatverandering zoveel als mogelijk tegengaan en de gevolgen daarvan opvangen. Dit doen we om ons land leefbaar te houden en de economie in stand te houden voor toekomstige generaties. Graag informeren wij u met deze nieuwsbrief over klimaat-gerelateerde projecten in de gemeente Bergen. In maart 2020 hebben wij u voor de tweede keer via onze nieuwsbrief geïnformeerd, dit is de derde keer dat wij u via onze nieuwsbrief informeren.
Programma Klimaat
Op 25 augustus jl. heeft ons college besloten om structureel te investeren in het Klimaat programma en dit besluit door uw raad te laten bekrachtigen. Op 10 september wordt het ambitiedocument programma Klimaat in de commissie besproken en op 24 september wordt het voorgelegd ter besluitvorming in de raadsvergadering.
Dit programma leidt ertoe dat doelen uit het Formatieakkoord Bergen 2019-2022 en de nieuwe rijksopdrachten bereikt worden op en manier die past bij de gemeente Bergen. U kunt in het ambitiedocument ook lezen wat de resultaten van de inwonerspeiling zijn die in de gemeente Bergen heeft plaatsgevonden.
Fair trade Gemeente Bergen
In de ARC van 4 juni jl. is gevraagd wat de status is van Bergen als ‘Fair trade gemeente’. De gemeente Bergen is nog steeds aangesloten bij dit keurmerk. In 2019 is bijvoorbeeld subsidie verleend voor het Fair trade festival georganiseerd door de Wereldwinkel. Ook is er ‘Eerlijk Winkelen-platform’ met ondernemers/winkeliers die zijn aangesloten bij Fair trade. De gemeente is daarnaast aangesloten bij ‘Global Goals for Sustainable Development’. Beide keurmerken zijn belangrijk als het gaat om bewustwording bij inwoners en het stimuleren van hun initiatieven. Daarnaast gaan de keurmerken ook in op de duurzame bedrijfsvoering van de gemeente. In samenhang met het programma Klimaat wordt in het najaar 2020 onderzocht of en op welke manier de keurmerken beter benut kunnen worden in het bereiken van de doelstellingen uit het programma Klimaat (indien hiermee wordt ingestemd in september 2020).
Energietransitie
Lokale participatie over de voorlopige concept-RES
Na de participatie in januari in de lokale scenario ateliers – in Bergen was dit in De Blinkerd – is de inbreng van alle deelnemers verwerkt. Na ambtelijke en bestuurlijke bespreking is dit vertaald naar de voorlopige concept-RES Noord-Holland Noord, met hierin een hoofdstuk van de regio Alkmaar en een paragraaf per gemeente (https://energieregionhn.nl/conceptres). 24 april is deze openbaar gemaakt en rondgestuurd naar deelnemers aan de scenario-ateliers en de raadsleden. 13 mei heeft hierover een Teams-presentatie plaatsgevonden met raadsleden uit regio Alkmaar.
Het lokaal atelier in De Blinkerd was verhelderend: geen windmolens in de duinen, wel windmolens langs de natuurlijke lijnen van het landschap, zoals een vaart of een weg. De gemeente Bergen maakt in zijn concept-RES – mede ingegeven door de bosbranden en aardbevingen – een duidelijke keuze voor duurzame energie, met onder andere zoekgebieden voor windmolens. Het college stelt wel voor aan de raad om de windmolens langs de Hondsbosche zeewering over te nemen in het zoekgebied langs het Noordhollandsch kanaal.
Door de coronacrisis is de planning van de RES vertraagd. 18 augustus heeft het college ingestemd met de concept RES en deze vrijgegeven voor het bespreken van wensen en bedenkingen in de algemene raadscommissie op 10 september. Op 24 september legt de raad zijn wensen en bedenkingen vast in de raadsvergadering.
De wensen en bedenkingen van de raad, evenals de reacties van deelnemers aan de ateliers en van andere belanghebbenden, worden meengenomen in een reactienota. Deze is bepalend voor de RES-kaart die in de volgende participatieronde wordt voorgelegd aan stakeholders en inwoners.
Energiemonitor
De gemeente Bergen heeft energiedoelstellingen en voert uiteenlopende energieactiviteiten en -projecten uit. De gemeente wil de voortgang van het beleid monitoren en vraagt zich af waar ze nu staat ten opzichte van haar doelstellingen.
De Energiemonitor geeft een kwantitatief overzicht van de meest recente gegevens op het gebied van energieverbruik en duurzame energieproductie in Bergen. Dit gaat uit van de landelijke, gestandaardiseerde methodiek van – en gegevens uit – de Klimaatmonitor van Rijkswaterstaat, aangevuld met gegevens van HVC over hernieuwbare energie.
In de Energiemonitor 2020 worden cijfers tot en met het jaar 2018 gepresenteerd. Dit is het meest recente jaar waarvoor de Klimaatmonitor alle gegevens beschikbaar heeft.
Dit rapport brengt in kaart waar de gemeente Bergen staat ten opzichte van haar doelstellingen op het gebied van energieverbruik en duurzame energieproductie. Dit leidt tot de volgende conclusies:
- Uit de cijfers van de Klimaatmonitor en HVC blijkt dat in 2018 het energieverbruik binnen de gemeente 2,1 PJ bedroeg.
- De duurzame energieproductie bedroeg in hetzelfde jaar 113 TJ. De duurzame energieproductie komt overeen met ongeveer 5,3% van het totale energieverbruik. Daarmee loopt de gemeente achter op het nationale gemiddelde van 7,4% duurzame energieproductie.
- De totale energiebesparing sinds 2010 komt uit op ongeveer 10%. De daling is voornamelijk het gevolg van gedaald gasverbruik in woningen en van gedaald energieverbruik in de sector Publieke dienstverlening.
Energiebesparing
Naast duurzaam opwekken, is het besparen van energie belangrijk om de energietransitie succesvol te doorlopen. Daarom heeft er in het afgelopen jaar een succesvolle inkoopactie voor isolatiemaatregelen en voor zonnepanelen plaatsgevonden. De laatste installaties worden nu afgerond.
Ruim 11.000 inwoners zijn met deze verschillende acties bereikt. In de gemeente Bergen hebben minstens 140 inwoners gebruik gemaakt van de isolatieactie. 60 inwoners krijgen een keukentafelgesprek met energieloket Duurzaam Bouwloket voor het verduurzamen van hun woning en 90 inwoners krijgen een telefonisch adviesgesprek.
Bijna 800 inwoners hebben een persoonlijk advies gevraagd voor zonnepanelen, waarvan inmiddels 230 inwoners hun zonnepanelen al op het dak hebben liggen. Zij besparen hiermee jaarlijks gemiddeld meer dan € 530,- per huishouden. Hiermee wordt de CO2-uitstoot in Bergen jaarlijks met ca. 250 ton teruggebracht. Het komende jaar worden de acties voor isolatie en zonnepanelen opnieuw gehouden.
Ook ondernemers krijgen ondersteuning in energiebesparing. In het afgelopen anderhalf jaar hebben 30 ondernemers een quickscan ontvangen van de firma Klimaatroute om met begeleiding hun onderneming te verduurzamen. 20 ondernemers hiervan hebben tot nu toe gezamenlijk een bedrag geïnvesteerd van € 81.307, -, aan onder andere Ledverlichting en isolatie.
Hiermee wordt jaarlijks 47 ton CO2-uitstoot bespaard. Het project is afgerond met een activatiepercentage van 67% en een aantal ondernemers is nog van plan om (aanvullende) maatregelen te treffen. In het komende jaar zullen 30 nieuwe ondernemers een quickscan met begeleiding krijgen van Klimaatroute.
RRE-regeling
In de gemeente Bergen is een subsidiemogelijkheid voor inwoners van start gegaan, de Regeling Reductie Energiegebruik (RRE). Deze biedt inwoners de mogelijkheid een subsidie aan te vragen voor kleine energiebesparende maatregelen, zoals het aanbrengen van radiatorfolie, tochtstrippen en ledverlichting. De RRE-regeling is eind juli gestart. De gemeente kan hiermee maximaal 1.499 woningen voorzien van een subsidie. De regeling loopt via de organisatie Duurzaam Bouwloket (www.duurzaambouwloket.nl), het energieloket voor particulieren en ondernemers op het gebied van energiebesparing.
Visie Aardgasvrije Wijken
Ondertussen is de Visie Aardgasvrije Wijken vastgesteld door ons college. Met welk tijdspad gaan de wijken in de gemeente Bergen van het aardgas af? Interne en externe betrokkenen zijn meegenomen in dit proces om tot juiste afwegingen te komen. Eerder hebben inwonerspanels en een algemene digitale inwonersbijeenkomst plaatsgevonden. De visie wordt op 24 september voor vaststelling aan de raad aangeboden.
Duurzame mobiliteit
In het Klimaatakkoord is afgesproken dat het hoofdstuk Mobiliteit regionaal wordt uitgewerkt in Regionale Mobiliteitsprogramma’s (RMP). Het RMP is een instrument om op regionale schaal toekomstbestendige bereikbaarheidsoplossingen te realiseren. Deze dragen bij aan de transitie naar een duurzaam en zorgeloos mobiliteitssysteem. Provincies nemen het voortouw om samen met gemeenten de plannen van aanpak op te stellen voor de ontwikkeling van de RMP’s. De regio Alkmaar valt onder de samenwerkingsregio Noord-Holland en Flevoland.
Via verschillende programmalijnen (Ruimtelijk beleid, reguleren en beprijzen, gedrag & kennis, eigen organisatie & inkoop, en investeren in duurzaam mobiliteitssysteem) wordt de gemeente gevraagd haar bijdrage te leveren.
Op 2 september jl. heeft er een informatiemiddag plaatsgevonden (georganiseerd door de provincie). Aan Provinciale Staten en gemeenteraden wordt het RMP begin 2021 ter besluitvorming voorgelegd. De decentrale overheden wordt gevraagd het RMP vast te stellen om te besluiten over de eigen inzet. Hier kunt u de factsheet over het RMP. nazien.
Een andere belangrijke pijler in het klimaatakkoord is de ‘Nationale agenda laadinfrastructuur’. Deze maakt ook onderdeel uit van het RMP. Naar verwachting zijn er in 2025 in heel Nederland zo’n 1,8 miljoen openbare laadpalen nodig. In de gemeente Bergen staan op dit moment 38 openbare laadpalen en staan er 31 in de planning om geplaatst te worden. De prognose is dat er 157 openbare laadpalen nodig zijn in 2025.
Op dit moment faciliteert de gemeente haar inwoners en ondernemers in deze behoefte. Dit gebeurt vanuit de zorg voor de publieke ruimte. Maar ook de verantwoordelijkheid over waar laadinfrastructuur wordt gerealiseerd, wie de realisatie en exploitatie uitvoert en onder welke voorwaarden dit mag gebeuren. Om de komende jaren een goed groeiproces te doorlopen, wordt er gewerkt aan een beleidsvisie Elektrisch Vervoer en Laadinfrastructuur. Deze wordt in het vierde kwartaal van 2020 ter besluitvorming aan u voorgelegd.
Het fietsbeleidsplan is reeds in 2016 vastgesteld. De projecten uit dit plan bevinden zich in de uitvoeringsfase. Er wordt onder andere een aansluiting op de doorfietsroute gerealiseerd.
Circulaire Economie
In het landelijke programma ‘Nederland Circulair 2050’ heeft het kabinet doelstellingen geformuleerd om zo snel mogelijk naar een volledig circulaire economie te gaan. Nederland wil minder afhankelijk worden van steeds schaarser wordende nieuwe grondstoffen. Dit kan door zoveel mogelijk grondstoffen lokaal te benutten en te behouden. Hergebruik van grondstoffen levert daarnaast een CO2-besparing op. Het delven van nieuwe grondstoffen leidt tot aanzienlijk meer CO2-uitstoot dan hergebruik.
Veel mensen zijn thuis bezig met klussen, herinrichten en opknappen. Daar komt ook veel afval bij vrij. Dat merken we door de drukte op de milieustraten. Veel nog goede materialen en producten komen bij het grof restafval terecht en een groot deel daarvan wordt verbrand. De gemeente Bergen wil samen met haar inwoners werken aan een duurzame gemeente en de verbranding van waardevolle materialen voorkomen.
Om aan deze ambitie bij te dragen, is Willem Zwagers, student Industrieel Ontwerpen aan de TU Delft, gevraagd een afstudeeronderzoek te starten voor de gemeente Bergen. In dit onderzoek wordt gekeken naar het op een andere manier opknappen, repareren en herinrichten om zo minder afval op de milieustraten te krijgen.
Podcast
Voor de gemeente Bergen is ook een eerste podcast opgenomen. Hierin werd aandacht besteed aan de milieustraat van de toekomst. Dit interview met beleidsmedewerker Esther Keijzer is te beluisteren via: https://share.transistor.fm/s/1558bd2a.
Klimaatadaptatie
De Regio Alkmaar voert, net als alle andere gemeenten en regio’s in Nederland, de opdrachten uit het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie uit. De Rijksoverheid heeft een aantal ambities gesteld, waaronder het uitvoeren van een klimaatstresstest, het voeren van een risicodialoog in de regio en het opstellen van een klimaatadaptatiestrategie.
In de vorige klimaatbrief heeft u de resultaten van de klimaatstresstesten, de klimaatkwetsbaarheden binnen de gemeente, gelezen. Op dit moment zitten we midden in de volgende stap, de risicodialoog waarlangs we tot een regionale strategie klimaatadaptatie willen komen. Voor dit participatietraject is allereerst een lijst met regionale stakeholders uit onderstaande sectoren samengesteld.
Met een deel van de partijen hebben telefonische interviews plaatsgevonden over klimaatrisico’s die zij kennen en oplossingen die zij zien. Daarnaast is met circa 25 partijen de start van de gezamenlijke dialoog aangegaan. Waar deze dialogen in eerste instantie fysiek plaats zouden vinden zijn we samen met Arcadis tot twee digitale interactieve dialogen gekomen (i.v.m. Corona). Door een goede voorbereiding (met testmoment) voor de deelnemers was het mogelijk om na de introductie in deelgroepen digitaal te brainstormen en discussiëren over de risico’s die men ziet als gevolg van klimaatverandering, hoe zwaar die wegen, en welke oplossingen en meekoppelkansen er gezien worden.
De resultaten van het eerste deel van de participatie worden nu uitgewerkt. Vervolgens wordt afgewogen in welke vorm en met wie de volgende sessie(s) plaats gaat/gaan vinden.
Later dit jaar volgt een online publiekspeiling onder inwoners, om van inwoners te horen wat zij ervaren en acceptabel of onacceptabele klimaatrisico’s vinden.
De resultaten van de participatie koppelen we aan u terug (in de klimaatbrief en de raadswerkgroep) en gebruiken we om u in het eerste kwartaal van 2021 een gedragen regionale strategie en uitvoeringsagenda klimaatadaptatie ter besluitvorming voor te leggen.
Zodra met lokale uitvoeringsprojecten wordt aangevangen, worden lokale partijen en inwoners actief betrokken bij de invulling.
Subsidie vanuit provincie
Er zijn twee subsidieregelingen klimaatadaptatie vanuit Provincie Noord-Holland. Er is een regeling voor onderzoek naar fysieke uitvoeringsprojecten (tot €10.000) en een regeling voor uitvoering (tot €100.000 50% subsidie / 50% eigen financiering). Voor beide regelingen is afstemming met de werkregio (Regio Alkmaar) een vereiste. Er wordt momenteel een inventarisatie gedaan welke projecten hiervoor nu al geschikt zijn. De komende 3 jaar is vanuit de provincie per jaar €900.000 beschikbaar voor uitvoeringssubsidies.
Duurzame Bedrijfsvoering
Duurzame bedrijfsvoering gaat niet alleen over wat wij intern doen, het gaat ook over hoe wij samenwerken met andere organisaties. In de transitie naar CO2-neutraal is het belangrijk om te bedenken wat het lange termijn-doel is en wat de impact is die we op korte termijn kunnen maken.
Er zijn veel kansen om positieve impact te bevorderen door in de keten te kijken. Bijvoorbeeld door het inzetten van duurzame plantaardige brandstof bij de uitvoering van grond-, weg- en waterbouw opdrachten. Deze brandstof zorgt er direct voor dat CO2-uitstoot sterk wordt gereduceerd.
Daarnaast is samenwerking van essentieel belang. Om goed samen te kunnen werken is het belangrijk dat er een gedeelde ambitie is. De BUCH-gemeenten zijn bezig met het traject naar certificering op de CO2-prestatieladder niveau 3. Dit doen wij niet alleen.
Ook de gemeente Alkmaar is met dit traject bezig en bevindt zich ongeveer in dezelfde fase van het project. Als koploper in de omgeving zien wij Kennemer Wonen die als eerste woningcorporatie van Nederland gecertificeerd is. De gemeenten en de woningcorporatie samen hebben een enorm potentieel voor positieve impact in de omgeving. Wij gaan verkennen hoe we gezamenlijk op kunnen trekken in deze ambities.
Centrumplan Schoorl
Alle materialen die vrijkomen in de openbare ruimte van het centrumplan Schoorl worden onderzocht op hergebruik. Dit is vertaald naar een oogstkaart. Deze is als bijlage bijgevoegd.
Proces bestuurlijke besluitvorming
De afgelopen periode is er al veel van u gevraagd op het gebied van duurzaamheid en klimaat. Vanaf september 2020 worden er wederom om meerdere besluiten aan u als raad gevraagd. In onderstaand schema kunt u zien hoe de concept planning eruit ziet.
Bijlage: