De gemeente Bergen heeft in samenwerking met de Stichting Ruïnekerk (beheerstichting) en met medewerking van de eigenaar van het gebouw, de Protestantse Gemeente Bergen (P.G.B.) een pilotonderzoek laten uitvoeren naar het multifunctionele gebruik van de Ruïnekerk, ten dienste van de instandhouding van de Ruïnekerk. De uitkomsten van het onderzoek zijn waardevol bij de nog op te stellen kerkenvisie waarbij alle kerkgebouwen in de BUCH meegenomen worden.
Een gezonde exploitatie is een basisvoorwaarde voor de instandhouding van dit belangrijke rijksmonument op de langere termijn. De omzetstructuur is gebenchmarkt en er zijn zowel externe marktkansen als interne verbeterpunten aangereikt. De uitkomsten van het onderzoek stellen de Stichting Ruïnekerk in staat om het concept ‘Ruïnekerk als Levensgebeurtenissenkerk’ te optimaliseren. Dat zal de stichting eerst zelf moeten doen; de gemeente zal daarna weer in beeld komen om randvoorwaarden mogelijk te maken.
De gemeente is voornemens om dit jaar te starten met een dialoog met alle kerkeigenaren in de gemeente Bergen om tot een Kerkenvisie te komen. De benodigde financiering is via de meicirculaire inmiddels binnengekomen.
Aanleiding
De Stichting Ruïnekerk gaf eind 2018 een noodkreet bij de gemeente af; de stichting kampt met een structureel begrotingstekort ondanks het intensieve multifunctionele gebruik. Op termijn vormt dit een gevaar voor de instandhouding van de Ruïnekerk. Het rijksmonument heeft voor de gemeente Bergen NH een grote cultuurhistorische en maatschappelijke betekenis. De Ruïnekerk is bovendien beeldbepalend gelegen in het rijksbeschermd dorpsgezicht Bergen. Het formatieakkoord geeft aan dat de gemeente, in samenwerking met de beheerstichting, zal onderzoeken op welke wijze de Ruïnekerk voor de toekomst behouden kan blijven.
Onderzoek
De gemeente Bergen NH en de Stichting Ruïnekerk hebben in goede samenwerking een onderzoek laten uitvoeren.
HTC Advies uit Almere is als onafhankelijk en kritisch adviseur gevraagd om de huidige situatie op gebruik, beheer en organisatie te analyseren en kwalitatief marktonderzoek uit te voeren en van daaruit met gerichte verbetervoorstellen te komen voor een toekomstbestendige Ruïnekerk.
Conclusie
De liefdevolle inzet van velen leidt jaarlijks tot een respectabele omzet voor de Ruïnekerk in Bergen. De multifunctionele exploitatie van de Ruïnekerk als evenementenlocatie is echter structureel 10K verlieslatend. Dit komt voor een belangrijk deel door de kosten van groot onderhoud, die in principe voor rekening van kerkeigenaar PGB horen te komen en hoger zijn dan een marktconforme huur die de exploitatie kan dragen.
Een meer professionele opstelling van deze vrijwilligers organisatie kan specifieke marktkansen benutten door letterlijk en figuurlijk een opengestelde kerk te presenteren aan de drie complementaire markten: particulier, zakelijk en toeristisch. Voor omzetverhoging is de positionering als ‘Levensgebeurtenissenkerk’ de basis, evenals zinvolle verzakelijking in afspraken met klant/eigenaar PGB en gerichte fondsenwerving. Bewaak het onderscheidend vermogen, maar werk ook samen in de regio (met Horeca, met andere kerken, enzovoorts). Kostenbesparing is mogelijk door het staken van te bewerkelijke (culturele)evenementen en te dure inkoop van dienstverleners.
Er zijn genoeg exploitatiemogelijkheden binnen de contouren van het huidige gebouw. Een uitbreiding van het gebouw -voor zover dat bij een rijksmonument al wenselijk/mogelijk is vanuit cultuurhistorie en beeldwaarde- zal niet terugverdiend worden.
Er is ook geconstateerd dat de Ruïnekerk een buitengewoon kostbaar gebouw is om te onderhouden. Onderhoudskosten voor een doorsnee bijeenkomstgebouw bedragen doorgaans circa 10% van de totale onkosten; bij de ruïnekerk is dit echter minimaal 27%. Het eeuwenoude rijksmonument, met de beeldbepalende ruïne die continue aan de weersinvloeden blootgesteld is, zal voor onderhoudskosten altijd afhankelijk blijven van bijzondere baten uit bijvoorbeeld de vriendenstichting, Rotaryacties en projectmatige restauratiesubsidies. In het voorgestelde verbeterplan wordt nagestreefd dat de onderhoudskosten op termijn minder zwaar op de begroting drukken, maar de kosten zullen dan toch 20% van de onkosten bedragen.
De enthousiaste vrijwilligers van de Stichting Ruïnekerk gaan eerst zelf, in samenspraak met de Protestantse Gemeente Bergen, de aanbevelingen uit het onderzoek uitwerken tot een vernieuwd concept. De gemeente zal later in het proces vermoedelijk weer betrokken worden met verzoeken om randvoorwaarden mogelijk te maken (bijvoorbeeld gebruiksvergunning).
Bijlage: