In de op 17 december 2013 aangenomen motie wordt het college opgedragen om te onderzoeken:
Op 29 augustus 2013 is op een presentatieavond voor uw raad uitleg gegeven over de berekening van de tarieven OZB. Daarbij is het “bevriezen” van de OZB tarieven ook aan bod gekomen. Kort samengevat wordt het ontraden om de tarieven te bevriezen omdat de opbrengsten hierdoor direct afhankelijk worden van daling of stijging van de WOZ-waarden. Dit zorgt voor grote risico’s in de meerjarenbegroting.
Methodiek
De OZB tarieven worden berekend door de gewenste OZB opbrengst te delen door de totale verwachte WOZ-waarden van woningen en niet-woningen. Hierbij wordt rekening gehouden met de verwachte daling of stijging van de WOZ-waarden. Deze methode vindt zijn basis in de Gemeentewet. Deze bepaalt dat de tarieven OZB een percentage van de WOZ-waarde zijn. Dit maakt dat de berekening van de tarieven afhankelijk is van twee factoren. De (verwachte) totale WOZ-waarde en de gewenste opbrengst. Van deze twee factoren is alleen de gewenste opbrengst beïnvloedbaar bij het door uw raad vaststellen van de (meerjaren)begroting.
De verwachte WOZ-waarde is een onzekere factor in de methodiek. Op het moment dat de voorgestelde tarieven moeten worden aangeleverd voor het bestuurlijke traject zijn deze gebaseerd op een vroegtijdige prognose. Deze onzekerheid heeft de afgelopen jaren geleid tot afwijkingen in de opbrengsten. Om dergelijke afwijkingen zoveel mogelijk te voorkomen is met uw raad afgesproken dat vlak voor de daadwerkelijke vaststelling van de tarieven een actuele prognose wordt aangeleverd. Op deze wijze kan een voorliggend voorstel op initiatief van uw raad worden aangepast naar de gewenste tariefstelling zodat afwijkingen in de opbrengsten zoveel mogelijk worden voorkomen.
Bevriezen tarieven
De gemeenteraad is bevoegd tot vaststelling van de tarieven. Het door uw raad gelijk aan het voorgaande jaar vaststellen, en daarmee “bevriezen”, van de tarieven is in die zin mogelijk. Zoals omschreven worden de opbrengsten hierdoor direct afhankelijk van de daling of stijging van de WOZ-waarden.
Gevolgen opbengsten
Het direct van de WOZ-waardeontwikkeling afhankelijk maken van de opbrengsten zal er voor zorgen dat de opbrengsten met hetzelfde percentage zullen dalen of stijgen. De afgelopen jaren zijn gekenmerkt door dalende WOZ-waarden. Inmiddels zijn de eerste signalen zichtbaar dat deze dalende trend stabiliseert. Een daadwerkelijke doorwerking zal vanwege de in het verleden liggende waardpeildatum pas na enige tijd zichtbaar worden in de WOZ-waarden. Om deze reden wordt voor de komende jaren nog rekening gehouden met dalende waarden.
Bestemmingsreserve
Om de gevolgen van opbrengstdaling of -stijging bij het bevriezen van de tarieven op te vangen wordt in de motie voorgesteld om een bestemmingsreserve in te richten. Uitgaande van de omschreven verwachting van nog dalende waarden in de komende jaren zal een dergelijke reserve op voorhand met een positief saldo in de begroting moeten worden opgenomen.
Macronorm
Het opvangen van een gemis aan opbrengsten bij dalende waarden en bevroren tarieven kent geen ondergrens bij dalende waarden. Bij stijgende waarden zal de evenredige opbrengststijging echter gelimiteerd worden door de landelijk geldende macronorm. Deze jaarlijks vastgestelde norm bepaalt de maximale procentuele opbrengststijging. Voor 2014 is deze vastgesteld op 2,45%. Indien de waardestijging bij een bevroren tarief zorgt voor een groter dan toegestane opbrengststijging zal uw raad alsnog lagere tarieven moeten vaststellen.
Het werken met een bestemmingsreserve wordt gelet op het bovenstaande dusdanig beperkt dat sterke dalingen op termijn niet kunnen worden gecompenseerd omdat de maximale stijging van de opbrengst is gelimiteerd.
Gevolgen algemene uitkering
In de motie wordt voorgesteld om lagere opbrengsten als gevolg van bevroren tarieven te compenseren met meeropbrengsten als gevolg van areaaluitbreiding.
De afgelopen jaren is meerdere malen een structurele opbrengstverhoging in de begroting opgenomen als gevolg van areaaluitbreiding. Bij het berekenen van de algemene uitkering houdt het Rijk rekening met de verdiencapaciteit op basis van het aanwezige areaal. Bij areaaluitbreiding neemt de verdiencapaciteit toe met een bijna evenredige korting op de algemene uitkering als gevolg. Om deze reden wordt het ter compensatie aanwenden van dergelijke meeropbrengsten ontraden.
Conclusie
Het bevriezen van de OZB tarieven is in zuivere zin mogelijk maar wordt ontraden om de volgende redenen:
- Grote risico’s voor opbrengsten OZB door directe afhankelijkheid van daling of stijging van de WOZ-waarden;
- Sterke waardedalingen kunnen op termijn niet ten gehele worden gecompenseerd door eventuele waardestijgingen (macronorm);
- Bij het aanwenden van meeropbrengst uit areaaluitbreiding ter compensatie van tekorten zal toch een korting op de algemene uitkering plaatsvinden.
